UKŁAD KSIĘGOZBIORU
literatura piękna -
część piśmiennictwa, w której (w przeciwieństwie do tekstów o
charakterze praktyczno-informacyjnym, naukowym itp.) dominuje funkcja
estetyczna (fikcja literacka, język wzbogacony środkami artystycznymi,)
literatura popularno - nakowa -
jeden z rodzajów piśmiennictwa; upowszechnia (popularyzuje) zagadnienia
naukowe w formie przystępnej dla szerszego kręgu odbiorców; dostarcza
wiedzy, kształtuje pogląd na świat, wychowuje, pomaga rozwiązać problemy
praktyczne.
księgozbiór podręczny -
celowo dobrana i wydzielona w czytelni część zbiorów bibliotecznych
składająca się głównie z wydawnictw informacyjnych, udostępniana na
miejscu.
klasyfikacja biblioteczna -
służy do systematyzacji opisów dokumentów w bibliotecznych katalogach,
kartotekach, bibliografiach; może być wykorzystana do ustalenia sposobu
rozmieszczenia zbiorów na półkach
klsyfikacja literowa - podział literatury pięknej w szkolnej bibliotece za pomocą symboli literowych:
B - baśnie, legendy, podania,
Bw - bajeczki, wierszyki i opowiadania dla najmłodszych,
P - powieści i opowiadania przygodowo-podróżnicze,
Prz - przyrodnicze,
H - historyczne,
Ob - obyczajowe,
F - fantastyczno-naukowe,
Pd - poezja i utwory dramatyczne
Uniwersalna Klasyfikacja Dziesiętna UKD -
międzynarodowy system klasyfikacji rzeczowej nauk i dokumentów
bibliotecznych, wykorzystywany w katalogach systematycznych. (np.
katalog rzeczowy), do ustalenia sposobu rozmieszczenia zbiorów na
półkach. Podział systematyczny grupuje piśmiennictwo w logicznym
porządku działów i poddziałów, między którymi istnieją związki
nadrzędności i podrzędności. Zbudowany na zasadzie podziału dziesiętnego
tzn dzieli całość piśmiennictwa na 10 działów głównych, symbole od
(0-9), każdy z działów zawiera 10 poddziałów itp. Przedstawienie planszy
z podziałem UKD:
0 - Dział ogólny (np. encyklopedie, słowniki, bibliotekarstwo)
1 - Filozofia. Psychologia
2 - Religia. Teologia Religioznawstwo.
3 - Nauki społeczne. Prawo. Administracja. (np. socjologia, polityka, ekonomia, prawo, oświata, wychowanie)
4 - ....... dział rezerwowy
5 - Matematyka. Nauki przyrodnicze. (np. matematyka, astronomoia, fizyka, nauki biologiczne, botanika, zoologia)
6 - Nauki stosowane. Medycyna. Nauki Techniczne. Rolnictwo. (np. medycyna, nauki techniczne, rolnictwo, elektronika, górnictwo)
7 - Sztuka. Rozrywki. Sport (np. malarstwo, rysunek, architektura, fotografia, muzyka, film, teatr, sporty, turystyka)
8 - Językoznawstwo. Nauka o literaturze. Literatura piękna.
9 - Archeologia. Prehistoria. Geografia. Biografie. Historia.
Sposób rozwoju klasyfikacji obrazuje przykład:
5 - Matematyka. Nauki przyrodnicze.
54 - Chemia
541 - Chemia teoretyczna
541. 2 - Chemia atomowa
źródło informacji -
materiał, z którego czerpane są informacje zaspokajające określone
potrzeby informacyjne. W szerszym znaczeniu - dokumenty, osoby,
instytucje przekazujące informacje.
wydawnictwa informacji bezpośredniej -
np. encyklopedie, słowniki, leksykony, przewodniki, poradniki, roczniki
statystyczne, kalendarze, książki adresowe. - wydawnictwa zawierające
wiadomości z jednej lub z różnych dziedzin nauki lub życia, opracowane
w układzie umożliwiającym szybkie dotarcie do poszukiwanych informacji
KATALOGI
warsztat informacyjny biblioteki -
zbiór dokumentów, urządzeń, napisów oraz system
informacyjno-wyszukiwawczy biblioteki pełniący funkcję
informacyjno-dydaktyczną.
katalogi biblioteczne -
zbiór uporządkowanych według określonych zasad opisów katalogowych
dokumentów (np. książek) znajdujących się w danej bibliotece. Katalogi
biblioteczne mogą być sporządzone w formie kart katalogowych
umieszczonych w szufladach katalogowych (katalog tradycyjny) lub w
postaci katalogu komputerowego. Każdy dokument jest opisany na odrębnej
karcie katalogowej.
Na karcie katalogowej znajduje się opis katalogowy -
opis egzemplarza dokumentu znajdującego się w bibliotece sporządzony (
na karcie katalogowej lub w postaci wpisu do komputerowej bazy danych)
według określonych zasad.
Opis katalogowy zawiera:
przede wszystkim opis bibliograficzny,
hasło,
sygnaturę - określenie miejsca dokumentu w bibliotece,
numer inwentarzowy,
elementy charakterystyki treściowej dokumentu (znak klasyfikacji, hasło przedmiotowe, adnotację)
hasło -
wyraz wysunięty na czoło pozycji i decydujący o jej zaszeregowaniu w
katalogu bibliotecznym. Może nim być nazwisko autora indywidualnego
(hasło autorskie), autora zbiorowego (hasło korporatywne) lub wyraz z
tytułu dokumentu (hasło tytułowe, stosowane w przypadku prac anonimowych
i prac zbiorowych).
sygnatura - umowne oznaczenie cyfrowe lub cyfrowo-literowe określające miejsce przechowywania dokumentu w bibliotece.
opis bibliograficzny - uporządkowany według określonych zasad zespół danych o dokumencie służących do jego identyfikacji,
z reguły przejmowanych z opisywanego dokumentu w nie zmienionej
postaci, oraz informacji uzupełniających i interpretujących te dane.
Zawiera:
tytuł, dodatek do tytułu,
osoby odpowiedzialne za treść książki (autorzy, tłumacz, ilustrator)
kolejność wydania,
adres wydawniczy czyli: miejsce wydania, data wydania,
wydawcę,
opis fizyczny książki czyli: ilość stron, określenie ilustracji, format; oznaczenia dotyczące serii oraz uwagi.
OPIS BIBLIOGRAFICZNY
opis bibliograficzny - uporządkowany według określonych zasad zespół danych o dokumencie służących do jego identyfikacji.
a)opis bibliograficzny książki
Prus
B.: Faraon T.1. - Warszawa: PIW, 1973 Słownik motywów literackich. -
Kraków: GREG, 2004 Bernacki M., Pawlus M.: Słownik gatunków literackich.
- Bielsko-Biała: Wydaw. Park, 2002
b)opis bibliograficzny fragmentu książki
Nosowska D.: Leksykon motywów literackich. - Bielsko-Biała: Wydaw. Park, 2004. - S. 26-30: Artysta
c)opis artykułu z czasopisma
Skwierzyński K.: Rewolucja gregoriańska. Mówią Wieki 2006 nr 1 s. 19-23
BIBLIOGRAFIA
bibliografia - (gr. biblion- książka, grapo - piszę) uporządkowany (np. alfabetycznie, chronologicznie) spis
dokumentów (ich opisów bibliograficznych) dobranych według określonych
kryteriów, którego celem jest pełnienie funkcji
informacyjnych.
Bibliografie
(spisy bibliograficzne) pełnią przede wszystkim funkcje informacyjne,
dostarczają wiadomości o piśmiennictwie dla różnych grup użytkowników,
pełnią ponadto funkcje ewidencyjno - dokumentacyjne czyli rejestrują
ukazujące się w druku piśmiennictwo (książki, czasopisma, i inne
dokumenty) np. bibliografie narodowe (utrwalają produkcję wydawniczą
danego państwa czy narodu). Bibliografia należy do źródeł informacji
pośredniej - wydawnictwo kierujące do innych źródeł informacji.
bibliografie ogólne -
obejmują całość piśmiennictwa występującego na danym obszarze lub w
danym czasie. np. Bibliografie ogólne narodowe - rejestrują całokształt
piśmiennictwa danego narodu w Polsce - Bibliografia Narodowa - ogólna
bibliografia rejestrująca całość piśmiennictwa polskiego; np.
"Bibliografia Polska Karola Estreichera"
bibliografie specjalne -
bibliografie dziedzin wiedzy, bibliografie osobowe, bibliografie
materiałów o określonej formie wydawniczej lub piśmienniczej, mają
ograniczony zasięg np. do jednej epoki, regionu, języka.bBibliografie
kompletne - posiadają pełną informację i służą do pracy naukowej.
bibliografie selekcyjne -
bibliografia rejestrująca materiały, w których doborze zastosowano z
góry założoną selekcję, uwzględniają tylko wybrane pozycje. np.
"Bibliografia etnografii Śląska w zarysie" Katowice 1966
bibliografie bieżące -
obejmują druki ukazujące się aktualnie np. podstawowym wydawnictwem
polskiej bibliografii narodowej bieżącej jest: " Przewodnik
Bibliograficzny - Urzędowy wykaz druków wydanych w Rzeczypospolitej
Polskiej" (publikowany także w postaci zapisu na CD-ROM). Rejestruje
materiały na podstawie autopsji, egzemplarza obowiązkowego, a opracowuje
ją narodowa centrala bibliograficzna ( Biblioteka Narodowa) w postaci
pełnych autorytatywnych opisów.
bibliografie retrospektywne -
rejestrują piśmiennictwo opublikowane w oznaczonym zamkniętym okresie.
np. "Bibliografia historii Polski" L. Finkla, "Bibliografia pism
ulotnych rewolucji 1905-7 W Królestwie Polskim" T. 1-2 Warszawa 1960
bibliografie prospektywne - informują o publikacjach, które mają się ukazać. np. "Zapowiedzi wydawnicze", "Nowe Książki" - dodatek "Kurier" zapowiedzi
bibliografie rejestracyjne - ograniczają się tylko do spisu dokumentów
bibliografie adnotowane -
uzupełniają opisy adnotacjami czyli zwięzłą charakterystyką dokumentu
dotyczącą jego treści i cech pozatreściowych specyficznych dla danego
dokumentu (np. o druku, rodzaju oprawy, ilustracjach, przeznaczeniu
czytelniczym)
bibliografie analityczne -
uzupełniające opis analizami szczegółowo przedstawiającymi problematykę
dokumentu, dane faktograficzne, tok rozumowania oraz wnioski autora i
główne tezy.
zestawienie tematyczne -
opracowanie zawierające bibliografię dokumentów na określony temat;
spis opisów bibliograficznych na określony temat (często uzupełniony
analizą dokumentacyjną).
bibliografia załącznikowa -
bibliografia będąca spisem źródeł, które autor wykorzystał przy pisaniu
utworu lub które poleca czytelnikowi jako związane z tematem pracy.
Zwykle zamieszczana jest na końcu książki lub artykułu. Potocznie
określana jako literatura przedmiotu lub krócej - literatura. Sporządzamy je również tworząc własne opracowania.
prawo autorskie - przepisy
prawne wydane z myślą o ochronie interesów twórców dotyczące stosunków
prawnych związanych z tworzeniem utworów, korzystaniem z nich i ich
ochroną.
plagiat -
przywłaszczenie (w całości lub w części) cudzego utworu, pracy naukowej,
dzieła artystycznego itp.; opublikowanie cudzego utworu pod własnym
nazwiskiem.
PRASA
prasa
- wszelkie publikacje periodyczne ukazujące się nie rzadziej niż raz w
roku, w wąskim znaczeniu gazety i czasopisma wydawane i rozpowszechniane
pod stałymi tytułami, opatrzone numerem bieżącym i datą, zajmujące się
aktualnymi wydarzeniami i problemami z różnych dziedzin. Prasa jest
jednym z najważniejszych środków komunikacji masowej.
CZASOPISMO